O GERİ DÖNDÜ – TİMUR VERMES KİTAP / FİLM YORUMU

KÜNYE:

Adı: O Geri Döndü

Orijinal Adı: Er Ist Wieder Da

Yazar: Timur Vermes

Çeviren: Regaip Minareci

Yayınevi: Pegasus Yayınları

Sayfa Sayısı: 406

Alıntılar:

- “Bir şey soracağım, büfemi soymazsınız, değil mi?”

  Adamın yüzüne öfkeyle baktım: “Suçluya benzer bir halim mi var?”

  Adam yüzüme baktı: “Adolf Hitler’e benzer bir haliniz var.”

- Sabahları erken kalkan insanların en çok o korkunç keyiflerine sinir olurum, sanki üç saat önce uyanmış ve Fransa’yı ezip geçmiş gibidirler. Ayrıca bunların büyük bir bölümü, o iğrenç erken kalkma alışkanlıklarına karşın büyük başarıların yakınından bile geçememişlerdir. Özellikle Berlin’de bürodan sırf daha erken çıkabilmek için yataktan sabahın köründe kalktıklarını gizleme ihtiyacı duymayan çok kişiye rastladım. Bu sekiz saat mantığıyla yaşayan kişilerden bazılarına, akşam saat 10’da çalışmaya başlarlarsa sabah 6’da henüz diğerleri yataktan kalkmadan evde olabileceklerini önerdim. Bazıları bunu ciddi bir öneri gibi algıladılar. Ben kendi adıma sabahın erken saatlerinde sadece fırıncıların çalışmaları gerektiğine inanırım.

- “Evet,” dedim, “bu durumu eskiden de yaşamıştım. Köşeleri kapmış olanlar yeni, canlı bir fikir gelişmeye başladığında çığlıklar atarlar. Çünkü çıkarlarından olmaktan korkarlar.”

- “Sawatzki, Sawatzki, siz Führer hakkında ne biliyorsunuz ki? Bu mengene içine sokulmuş Almancacılık, yapılabilecek en kötü şey. Ari kanla, zihinsel ayrıştırmayı birbirleriyle karıştırmayın. Homepage elbette homepage’tir, gülünç olmayın! İngilizler icat etti diye tanka da yürüyen zincirli silah demiyoruz herhalde.”

- Size bir şey söyleyeyim mi? Bu işin sırrı çok basit: İnsanları öldürmeye kalkmazsanız, o zaman yanlışlıkla ölenler de olmaz! Bu kadar basit işte!

Ben Ne Düşünüyorum?

Çıktığı günden beri merak içinde olduğum bu kitabı geç de olsa okumuş bulunmaktayım. Tamamen beklentilerimi karşılar düzeyde olsa da toplu yerlerde okunmasını pek tavsiye etmem, okurken sürekli kahkaha atıp tuhaf bakışlara maruz kalıyorsunuz zira :D

Kitabın yeterince ilgi görmemiş olmasından sapıkça bir zevk alıyor olabilirim, sevdiğim şeylere ilgi arttıkça ister istemez arama mesafe koymak zorunda kalıyorum çünkü. Bazılarımız gerçekten vıçkını çıkartarak seviyor :D

Hitler ile ilgili okumalar yapmayı, gerçekçi ya da komik olsun her şeyi izlemeyi çok seviyorum. Çünkü gerçekten kafasının içini merak ettiğim bir anti-kahraman. O Geri Döndü’ de de Hitler bir gün 2014 yılında gözlerini açıyor ve onun yeni dünyaya adapte olma sürecine şahit oluyoruz. Bu süreçte olaylara Hitler’in bakış açısıyla bakma şansı yakalıyor ve kafasının içindekilere kurgu da olsa tanıklık ediyoruz. Bu durum zaman zaman kendi milletinizle ilgili ağır eleştirilerde can sıkıcı olabiliyor olsa da Hitler gibi birinden başka milletlere övgü dolu sözler duymayı beklemediğimizden şaşırtıcı olmuyor. Üstelik söylediklerinde çoğunlukla bir haklılık payı da mevcut. 

Yahudilere savaş sırasında acıyan askerlerle ilgili kısımda “askerlerin çoğunlukla iyi bir hayvan sever olduğunu da unutmamak gerekir” nevinden söylediği bir söz vardı kitapta, sanırım en çok bu kısımda rahatsız oldum. Diğer kısımlara gülüp geçmek kolaydı; ama bu söz bana Çizgili Pijamalı Çocuk’ta babasının Bruno’ ya Yahudilerle ilgili “onlar insan değil Bruno” dediği kısmı anımsattı ve kitaba bir süre ara vermek zorunda kaldım.

Hitler, kitapta karşılaştığı herkese gerçekten yalnızca düşündüğü şeyleri söylüyor ve doğruyu söylediğinizde her zaman yaptıkları gibi insanlar onun da espri yaptığını düşünüyor. Gerçekten kitabın içine girip o adaptasyon sürecini izlediğinizde her şey o kadar komik ki. Nitekim Hitler de kısa sürede bir fenomene dönüşüyor. İlahi Takdirin onu bu sefer dünyayı ele geçirmek için uyandırdığını düşünen kahramanımız, adım adım hedefe doğru ilerliyor ve kendine gerçekten her düşünceden büyük bir kitle elde ediyor.

Tam da burada kitabın ne yazık ki “Bak Kim Döndü” ismiyle vizyona girmiş filmindeki şu replikler geliyor aklıma:

- Siz bir canisiniz.
- Öyle miyim? Öyleyse bu caniye oy verenleri de suçlamanız gerekir. Hepsi de cani miydi? Gayet sıradan insanlardı. Vatanlarını sıradışı olan birine emanet etmeyi seçtiler. Ne yapacaksınız Sawatzki? Seçimleri mi yasaklayacaksınız?
- Hayır! Ama sizi engelleyeceğim.
- Hiç oturup kendinize insanların neden peşimden geldiğini sordunuz mu? Onlar da özlerinde tıpkı benim gibiler...

Belki de bütün suçu bir insanın üzerine yıkıp bu suça ortak olmamak kolaydı. Eğer ki Hitler başarılı olsaydı, Alman halkının onu kahraman ilan etmiş olabileceği ihtimali de yadsınmamalı. Hepsi olmamakla birlikte birçoğunun içinde halen bir yarım kalmışlık, Hitler’e karşı gizli bir özlem ve hayranlık olduğunu filmin oldukça doğal koşullarda çekilmiş olmasıyla görebiliyoruz. Filmin sonunda Hitler üstü açık bir arabaya biniyor ve gerçekten Almanya sokaklarında dolanıyor. Tam da burada insanların gerçek tepkilerine şahit oluyoruz. Burada dikkat çekici bir diğer husus da gerçek Almanlardan çok, Almanya’da yaşayan yabancılardan, bilhassa da Türklerden sevgi görüyor çakma Hitlerimiz. Belki Alman halkının travmasını yaşamadıklarından, belki de gizliden gizliye gerçek bir hayranlık beslediklerinden kim bilir… Düşündürücü, izlenilesi bir film olduğu kanaatindeyim. Ama kitabında kesinlikle daha fazla güleceğinize garanti verebilirim.

Filmde kitaptan çok daha farklı bir anlatım yolu izlenmişti, kendi içinde başarılı olsa da, özellikle çevirmenlerin kitabı okumamış olması beni rahatsız etti. Öyle güzel cümleleri çöp etmişlerdi ki çevirirken, kitabı okuyan biri kitabın çevirisiyle altyazıyı hazırlar ve çok daha iyi bir iş çıkarabilirdi. Vampires Suck’ın Biri Beni Isırdı olarak çevrilebildiği bir ülkede bu filmin “Bak, Kim Döndü” diye yayınlanması üzdü beni açıkçası.

Film, kitaptan çok farklıydı. İkili bir anlatım yolu izlenmiş vs gibi şeylerden ziyade kitaptaki o mizahın filmde değişik bir boyut almasından bahsediyorum. Film komik miydi, komikti. Ama tüm bunların yanında rahatsız edici bir havası vardı. Alman halkına bir nabız yoklama gibi çekildiği eleştirilerine burada katılmamak elde değil.

Kim bilir belki de Hitler haklıydı.

Belki de “Her şey o kadar da kötü değildi.”

Puanlama:

-Kapak Tasarımı: 5/5 (%5)

Fevkalade bir zekanın ürünü!

-İsim – Kitap Uyumu: 5/5 (%5)

Tam puan!

-Özgün Konu – Özgün Anlatım: 5/5 (%30)

Özgünlüğüne diyecek bir şey bulamıyorum.

-Yazarın Dili: 5/5 (%30)

Yazar gerçekten çok zeki. Güzel bir fikri çöpe çevirmeden gerçekleştirmeyi başarabilmiş nadir insanlardan.

-Kitabın Dünyası: 5/5 (%30)

Kitap sizi acayip içine çekiyor. Hayata Hitler’in açısından bakmaya başlıyorsunuz ya da arkadaşlarınıza laf arasında "Führerim!" diye hitap etmeye başlar hale gelebiliyorsunuz :D

Kitabın Puanı: 5 / 5