ÖTEKİ – DOSTOYEVSKİ KİTAP YORUMU

KÜNYE:

Adı: Öteki – Bir Peterburg Manzumesi

Orijinal Adı: Dvojnik

Yazar: Fyodor Mihayloviç Dostoyevski

Çeviren: Serdar Arıkan

Yayınevi: İthaki Yayınları, 2015

Sayfa Sayısı: 224

Alıntılar:

-Bazı insanlar vardır ki, baylar, dolambaçlı yolları sevmezler ve sadece maskeli balolarda maske takarlar. Çizmeleriyle parkeyi aşındırmayı marifet saymayan insanlar vardır. Öyle insanlar da vardır ki, baylar, mesela sırf pantolonları üzerlerine tam geldi diye mutlu olduklarını ve rahat yaşadıklarını iddia etmezler. Nihayet, öyle insanlar vardır ki, boş yere koşuşturmayı, kendini başka türlü göstermeyi ve yağcılık yapmayı ve en önemlisi baylar, kendilerine ait olmayan işlere burunlarını sokmayı sevmezler.

-Ah keşke şair olsaydım! (Elbette en azından Homeros ya da Puşkin gibi bir şair olmayı kastediyorum, yoksa daha az bir yetenekle bu işlere hiç kalkışmamak lazım.)

-Eğer bekleyecek kadar aklınız varsa zamanı gelince beklediğiniz her şey gerçekleşecektir.

- Yabancı onun yatağında, başında şapkası ve sırtında paltosuyla oturmakta, hafifçe gülümseyerek ve gözlerini kısarak onu dostça bir baş işaretiyle selamlamaktaydı. Bay Golyadkin haykırmak, bir şekilde protesto etmek istedi, ama yapamadı, gücü yetmedi. Saçları diken diken olmuştu ve dehşet içinde tüm duygularını kaybetmiş bir halde olduğu yere çöktü kaldı. Dehşete düşmesinin haklı bir nedeni vardı.

-Bazen erdemsizlik ve kıskançlık günlük iğrenç besinini ararken kişi ayırmaz…

-Ama Bay Golyadkin paspasa çevrildiğinde bile basit bir paspas değil, karşılık görmeyen gururu ve karşılık görmeyen duyguları her ne kadar kirli kıvrımları arasına saklanmış olsa da, gururlu, ruh sahibi ve duygularla dolu bir paspas olurdu…

Ben Ne Düşünüyorum?

Evet sadece 224 sayfa olmasına rağmen 12 günde ancak bitirebildiğim kitapla karşınızdayım. Şu sıralar fena halde doppelganger olayına takmış durumdayım. Bu konuyla ilgili ne bulursam okuyabilirim. Hele de Dostoyevski’nin bunu anlatan bir eseri olduğunu duyduğumda ilk fırsatta kitabı edindim ve okumaya başladım.

Arka kapakta şöyle bir yazı vardı:  “Yabancı onun yatağında, başında şapkası ve sırtında paltosuyla oturmakta, hafifçe gülümseyerek ve gözlerini kısarak onu dostça bir baş işaretiyle selamlamaktaydı. Bay Golyadkin haykırmak, bir şekilde protesto etmek istedi, ama yapamadı, gücü yetmedi. Saçları diken diken olmuştu ve dehşet içinde tüm duygularını kaybetmiş bir halde olduğu yere çöktü kaldı. Dehşete düşmesinin haklı bir nedeni vardı.”  Sanırım yalnızca bu küçük kısım bile kitabı okumama yetebilirdi. Üstüne bir de kitapla ilgili kafamda kurduğum hayaller birleşince sanırım beklentim biraz ayyuka çıktı.

Kitabın ana karakteri Yakov Petroviç Golyadkin adlı bir devlet memuru. Kendisi oldukça değişik bir adam. Kendine yabancılaşma, şizofreni, bipolar bozukluk gibi sorunları olduğu da bir gerçek. Kahramanımız sürekli bir şeylere karar verip sürekli vazgeçiyor ya da yapıyor ama o yaptığından anında pişman oluyor. Günlerce üzerinde düşündüğü bir olayın bir anda ne kadar da gereksiz olduğuna kanaat getiriyor. Bir insandan nefret ederken bir anda her şeyi unutup onun kötü biri olduğunu düşündüğü için kendine kızıyor. Çarşıya gidip gayet ciddi bir biçimde onlarca dükkanla pazarlık yapıp yarın adamını gönderip aldıracağını söylediği halde gidip onları aldırmıyor. Yani hobi olarak pazarlık yapıyor. Paralarını bozduruyor ki daha çok banknot olsun ve cüzdanı kabarık görünsün. Bundan tarif edilemez bir zevk alıyor. Genellikle bir işe girişmeye, insanlarla konuşmaya çalıştığında bu durum aşağılanmayla sonlanıyor.

Gördüğünüz gibi toplum ilişkilerinde pek de başarılı olamayan bir kahramanımız var. Bir gün kendisiyle aynı yüzde, aynı isimde bir adam çıkageliyor. Esas Bay Golyadkin’in aksine bu Küçük Golyadkin insanları kısa sürede tavlayıp toplumda kendine yer edinmeyi başarıyor. Tabii bu arada Büyük Golyadkinle uğraşmayı da ihmal etmiyor. Bundan sonrası kahramanımızın gururunu, itibarını temize çıkarma çabasına dönüşüyor.

Bir ara kendine yabancılaştığı için bu ikinci Golyadkin’i gördüğünü düşündüm. Çünkü yok olmak istiyor kahramanımız. Bazen ne zaman oraya geldi, üzerini ne zaman giyindi bunun bile farkında olmuyor. Sonradan diğer insanların da Küçük Golyadkin’i görebiliyor olması bu tezimi çürütür gibi oldu. Gibi oldu diyorum çünkü diğerlerinin o adamı gördüğünden de pek emin değilim.

Dostoyevski, Bay Golyadkin’in ruh dünyasını okuyucuya çok iyi anlatmış. Bu bakımdan psikoloji okuyan veya bu konuyla ilgilenen herkes bu kitabı mutlaka okumalı derim.

Ama sanırım ben pek de aradığımı bulamadım. Kitabı okurken oldukça sıkıldım. “E şimdi bir şey olacak mı bari” diye diye okudum. Oysa öyle kitaplarda illa olay olsun betimleme olmasın diyenlerden de değilimdir.

Kitabı bitirdiğimde beynim yanmış gibi hissettim. Sanırım bu kitaptan pek de bir şey anlamadım. Belki de ilerleyen yıllarda, daha hazır hissettiğim bir zamanda yeniden okumalıyım. Zira Dostoyevski, ilerde kendisinin bu kitapla anılacağını düşünmekteymiş. Nobokov da bu kitabın Dostoyevski’nin en önemli eseri olduğunu söylüyor.

Puanlama:

-Kapak Tasarımı: 5/5 (%5)

Bence başarılı, hatta sırf bu yüzden İthaki aldım diyebilirim :D  

-İsim – Kitap Uyumu: 5/5 (%5)

Tam puan!

-Özgün Konu – Özgün Anlatım: 5/5 (%30)

Fazlasıyla özgün. Hatta o dönem için düşündüğümüzde daha bir özgün.

-Yazarın Dili:  3/5 (%30)

Üzgünüm ama Dostoyevski amca beni biraz sıktı bu kitapta.

-Kitabın Dünyası: 3/5 (%30)

Kitabın dünyasına girmem de kısacık kitabı 12 günde okuyunca haliyle biraz zor oldu. Ama beni kendisine bağlayamadı ne yapayım.

Kitabın Puanı: 3,8 / 5