UYKU – HARUKİ MURAKAMİ KİTAP YORUMU

KÜNYE:

Adı:  Uyku

Orijinal Adı: Nemuri

Yazar: Haruki Murakami

İllüstrasyonlar: Kat Menschik

Çeviren: Hüseyin Can Erkin

Yayınevi: Doğan Kitap, 2015

Alıntılar:

-Ben uyumaya çalışan bir bedendim ve aynı zamanda uyanık kalmaya çalışan bir zihin.

-Ben, kelimenin tam anlamıyla öyle, uyuklayarak yaşıyordum. Bedenim suda boğulmuş birinin cesedi gibi hislerini yitirmişti. Her şey silikleşmiş, puslanmıştı. Tüm varoluşum, dünyada yaşıyor olduğum gerçeği bile bana bulanık bir hayal gibi geliyordu. Güçlü bir rüzgar esecek olsa, bedenim havalanıp dünyanın en uç noktasına kadar gidiverir herhalde, diye düşünüyordum. … O yüzden, bir şeylere sımsıkı sarılmak istiyordum. Fakat etrafımı ne kadar kolaçan edersem edeyim, hiçbir yerde sarılacak bir şey göremiyordum.

-Fakat şunca zamandır Haydn ve Mozart arasındaki farkı anlayabilmiş değilim. Bana ikisi de aynıymış gibi geliyor. Bunu söylediğimde, “Aralarındaki farkı anlamasan da olur” der kocam. “Güzel olan güzeldir, bu yeterli değil mi?”

-Yalnızca şaşırıyordum işte. Dünle evvelsi günü ayırt  edemememe, böyle bir yaşam içerisinde sıkışıp kalmış, yutulmuş olduğum gerçeğine. Bıraktığım ayak izlerinin ben daha dönüp bakmaya zaman bulamadan, göz açıp kapayana kadar rüzgarla silinip gittiği gerçeğine.

-Eskiden okuduğumda hiç farkına varmamıştım, ama şöyle bir düşününce, ne kadar tuhaf bir roman, dedim içimden. Romanın kadın kahramanı Anna Karenina gerçekten 116. Sayfaya kadar bir kez bile kendini göstermiyordu. O dönemin okurları için böyle bir şey doğallıktan uzak değil miydi acaba? Bir süre bunun üzerinde düşünmeye daldım. Oblonski gibi sıkıcı bir adamın yaşamı anlatılıyor da anlatılıyorken, güzel kadın kahramanın ortaya çıkışını sabırla bekliyorlar mıydı acaba? Belki de öyleydi. Herhalde o dönemin insanlarının fazlasıyla boş zamanı vardı. En azından roman okuyabilen sınıftaki insanların.

-Peki, o yıllarda kitap okumak için harcadığım o muazzam zamanın anlamı neydi acaba?

-Bulaşıkları yıkarken, sürekli Vronski hakkında düşünmüştüm. Nasıl oluyor da Tolstoy denen adam, roman kahramanlarının hepsini böylesine ustaca avucunun içinde oynatabiliyor?, diye. Tolstoy, kahramanlarını muhteşem bir şekilde tasvir ediyordu. Fakat tam da bu yüzden, bir tür kurtuluş şansından mahrum bırakıyordu onları.

-Artık uyuyamamaya başladıktan sonra gerçekliğin ne kadar kolay bir şey olduğunu fark ettim. Gerçeklikle baş etmek oldukça basitti. Yalnızca gerçeklikti işte. Yalnızca ev işleri, yalnızca aile işleriydi. Tıpkı basit bir makineyi hareket ettirmek gibiydi; bir kez hareket ettirme prosedürünü öğrenince sonrası bunların tekrarından ibaretti. Bir düğmeye basıyor, bir manivelayı çekiyordunuz. Dereceyi ayarlıyor, kapağı kapatıyor, zamanlama ayarını yapıyordunuz. Her şey tekrardan ibaretti.

-Bir varsayım karşısında yapılabilecek en doğru şey yol alması için kendi haline bırakmak.

-Önemli olan odaklanma yetisi, dedim içimden. Odaklanma yetisinden yoksun bir yaşam, gözler açıkken hiçbir şey görememekten farksızdı.

-İkisi hiçbir şey bilmiyorlar. Dünyanın hiçbir değişikliğe uğramadan dönüp durmaya devam ettiğini sanıyorlar. Fakat öyle değil işte. Dünya onların farkında bile olmadığı anlarda hızla değişiyor. Geriye dönüşü olmayacak şekilde.

-Ölecek miyim acaba, diye geçirdim içimden. Eğer bu şekilde ölüp gidersem, benim yaşamımın anlamı ne olacak, diye düşündüm.

-İnsanlar böyle değişiyorlar işte, dedim içimden. Fakat bu değişimi kimse anlamıyor. Hiç kimse fark edemiyor. Benden başka kimse anlayamıyor. Açıklasam bile, onlar anlayamazlar herhalde. İnanmaya bile çalışmazlar. Diyelim inandılar, benim neler hissettiğimi asla tam olarak ayrımsayamazlar. Onlar, beni kendilerinin varsayımlardan oluşan dünyalarını tehdit eden bir unsur olarak görürler yalnızca.

Ben Ne Düşünüyorum?

Bu kitabı okumadan önce 2 kere düşünün. Çünkü ya çok sevilip ya da hiç sevilmeyecek kitaplardan bu. Ortası yok. Sen hangisi oldun derseniz, ben çok sevenlerden oldum. Murakami’den okuduğum ilk kitaptı ve son da olmayacak. Hatta diğer kitaplarını okuduktan sonra dönüp Uyku’yu tekrar okumayı düşünüyorum. 1990’da yazılmış bir kitaba 2015’te kavuşmak da oldukça garip tabii, neden şimdiye kadar çevrilmemiş acaba?

Öncelikle illüstrasyonlardan bahsetmek istiyorum; çünkü bir harikalar! Okumaya kıyamayacaktım nerdeyse :) Zaten ders çalışamayınca 2 dakika kitap okuyayım belki iyi gelir diyerek başladım, sonra bi baktım bitivermiş.  Baskısı, sayfa kalitesi, illüstrasyonlarıyla tam bir koleksiyon kitabı! Tabii bu yüzden 90 sayfalık kitap 35 lira. Siz siz olun indirim bulmaya çalışın. Daha önce bu kitabı nasıl 16 liraya aldığımı da şurada anlatmıştım, ona da göz atabilirsiniz.

İsmini öğrenemediğimiz uyuyamayan kadın, Tolstoy’un “birbirine benzeyen mutlu ailelerinin” birinde yaşıyor. Her şey olması gerektiği gibi. “Şikayet edecek bir şey yok.” Öyle ki bazen bu bile can sıkıcı olabiliyor. Her gün aynı “dikkat et” ve her gün aynı “merak etme” lafları. Birbirlerine söyledikleri sözlerin bile değişmediği bir hayata sahip eşiyle ve çocuğuyla. Günlüğüne baktığında bir günü diğer günden ayıramıyor. Sonra bir gün aniden uykudan uyanıyor ve bir daha uyuyamıyor. Eşlik ettiğimiz 17 gün boyunca bir kez bile uyumuyor karakterimiz. Ne eşi ne de çocuğu ondaki değişikliği fark etmiyor, çünkü hala günlük rutinlerini yerine getiriyor, her gün söylediği sözleri söylemeye devam ediyor. Aklının nerde olduğu ise kimsenin umrunda değil. Uyuyamadığı gecelerde eskiden çok sevip evlendiğinden beri yapmadığı şeyleri yapmaya başlıyor. Defalarca Anna Karenina’yı okuyor mesela, evlendiğinden beri eşi sevmediği için çikolata yememiş, çikolata ve kurabiye yemeye başlıyor, onları yeniden keşfediyor. Kendisi oluyor geceleri.

Birçok yerde karakterimizin ölümden korktuğundan bahsedilmiş. Bence ölümden değil yaşadığı o tekdüze hayatıyla ölüp gitmekten korkuyor o. Biraz kendi olduktan sonra ölmek artık çok da fark etmiyor, şimdisi onun çünkü.

Açıkçası ben biraz kendime benzettim bu karakteri. Hep düşünmüşümdür, evlenince de aynı şekilde kitap okumaya devam eder miyim acaba, yoksa günlük hayatın telaşesi içinde unutur gider miyim onları? Bir gün “o yıllarda kitap okumak için harcadığım o muazzam zamanın anlamı neydi acaba?” demek istemiyorum. Okuduğum kitaplarla yaşadıklarımı unutmak istemiyorum.

Kitabı okurken karakterin Japon olduğunu hissetmek istedim, belki kasıtlı bir şeydi, evrensel olması istendiği içindi; fakat hiçbir şekilde Asyalı değildi. Kitabın bir bölümünde radyoda Japon şarkıları çalmaya başladığında “oh be” dedim, ”sonunda Japonlara ait bir şey!” fakat kahramanlarımız buna burun kıvırıyorlardı, tıpkı bizim gibi, Avrupai olmaya çalışıyorlardı.

Uyuyamayan kadını, Kafka’nın Gregor Samsa’sına benzettim ben biraz da. İkisi de günlük hayatın tekdüzeliği içerisinde sıkışıp kalmış. Tıpkı Kafka’nın dediği gibi “sınırları iyice çizilmiş bir yaşam” ın içinde. “Böylesi bir yaşamda mucizeler değil, yalnızca kullanma talimatları, doldurulacak başvuru formları ve kurallar var. Özgürlükten ve sorumluluktan korkuluyor. O nedenle insanlar, kendi yaptıkları parmaklıkların ardında boğulmayı yeğliyorlar.” Değiştiklerinde ise kimsenin umrunda olmuyor. Günlük görevlerini yerine getirirsen ne âlâ, aksi halde sen olduğuna bile inanmazlar belki de, sadece bir böcek olduğunu, nasıl olup da o böceğin sen olduğuna inandıklarını söylerler. Uyuyamayan kadın da böyle hissediyor: “İnsanlar böyle değişiyorlar işte,” diyor içinden. “Fakat bu değişimi kimse anlamıyor. Hiç kimse fark edemiyor. Benden başka kimse anlayamıyor. Açıklasam bile, onlar anlayamazlar herhalde. İnanmaya bile çalışmazlar. Diyelim inandılar, benim neler hissettiğimi asla tam olarak ayrımsayamazlar. Onlar, beni kendilerinin varsayımlardan oluşan dünyalarını tehdit eden bir unsur olarak görürler yalnızca.”

Karakterimizin uykusuz gecelerle birlikte günden güne değişimine şahit oluyoruz. Kitap bittiğinde “o neydi şimdi?” diye kalakalıyoruz. Alıntıları beğendiyseniz kitabı da sevebilirsiniz. Fakat anlatı tarzına alışık olmayanlar için biraz tuhaf gelebilir. Benim defalarca okunacak kitaplarım arasına girdi bile :)

Son olarak size tavsiyem bu kitabı diyetteyken okumayın, zira fena halde çikolata, kurabiye yiyesiniz geliyor :D

Puanlama:

-Kapak Tasarımı: 5/5 (%5) 

Tabii ki tasarımına her şeyiyle benden kocaman bir tam puan!

-İsim – Kitap Uyumu: 5/5 (%5) 

Başka nasıl bir isim olabilirdi ki zaten :)

-Özgün Konu – Özgün Anlatım: 5/5 (%30)

Konusu ve anlatımıyla tamamen özgün bir kitap okuduğum kanısındayım. Dönüşüm’le olan benzerlikleri bunu etkilemeyecek düzeyde.

-Yazarın Dili:  5/5 (%30)

Yazarın dili sizi esir alıyor, elinize aldıktan sonra tek seferde bitiriyorsunuz.

-Kitabın Dünyası: 5/5 (%30)

Kitap kesinlikle sizi içine alıyor. Okuduktan sonra gece uyumayıp çikolata eşliğinde Anna Karenina okumak istedim, o kadar yani :D

Kitabın Puanı:  5/5