MARTİN EDEN- JACK LONDON KİTAP YORUMU

KÜNYE:

Adı: Martin Eden

Orijinal Adı: Martin Eden

Yazar: Jack London

Çeviren: Julide Kayaş

Yayınevi: İthaki, 2015

Sayfa Sayısı: 470

Alıntılar:

-Seni severler Martin, ama kendi küçük değerlerini daha çok severler. Oysa sen, hayatın, yüce özgür ruhların, göz kamaştıran kelebeklerin peşindesin, küçük boz renkli pervanelerin değil. (s.329)

-Onların gözünde yükselmesinin tek koşulu bir iş sahibi olmasıydı. Ağızlarını bununla açıp bununla kapıyorlardı. Bütün fikirleri bu lafa sığdırılabilirdi. Bir işe gir! Çalış! Kız kardeşi konuşurken, zavallı, aptal köleler diye düşündü. Dünya boş yere güçlülerin elinde değildi. Köleler kendi köleliklerinden başka bir şey düşünemiyorlardı. Bir iş, önünde secde edip tapındıkları altın bir puttu. (s.387-388)

-Vaktiyle birisinden, hayaletlerin ölen kişilerin ruhları olduğunu ama, hisleri olmadığı için öldüklerinin farkında olmadıklarını duymuştu. (baskıda “söylemişti” olarak geçse de çeviri hatası olduğunu düşünüyorum.) Bir an durup, acaba öldüm de bunun farkında değil miyim acaba diye düşündü. (s.393)

-Hayat iyi değildi, nahoş, acı bir tat bırakıyordu ağzında. Onu korkutan da buydu. Yaşamı özlemeyen bir yaşam, bitmeye yüz tutmuş demekti. (s.460)

Ben Ne Düşünüyorum?

İşçi sınıfından denizci Martin Eden, bir gün bir kavgadan kurtardığı Arthur’un davetiyle, kitaplarda okuduğu insanlarla aynı sofraya oturmuş, burjuvaziyle ve Tanrısal bir ruh atfettiği güzeller güzeli Ruth ile tanışma fırsatı bulmuştur.

Gerek girdiği yeni ortamın etkisiyle, gerekse Ruth’a duyduğu hayranlıkla içinde bir güzellik ve bilgi açlığı meydana gelen Martin Eden, kısa sürede üniversitede okuyan ve bu durumun aralarına uçurumlar soktuğunu düşündüğü Ruth’un seviyesine ve onun topluluğuna ayak uydurabilmek amacıyla büsbütün kendini parçalayarak çalışmış, okudukça kitaplara daha çok bağlanmış, günün 24 saatine sığamaz olmuştur.

İlerleyen zamanlarda, gecede 5 saat uykuyla günün 19 saatini tamamen okuma ve yazmaya adayan Martin’in bu hali çevreden tepki görmeye başlar. Herkes gibi bir iş bulup çalışmalı, bir “mevkii” edinmelidir o da. Fakat Martin hayatını yazarak kazanabileceği günlerin geleceğine inanmakta ve durmaksızın yazmaktadır.

Kitapta Martin öyle canlı, öyle gerçek bir karakter ki onunla hırslanıp onunla günlük 19 saat çalışıp çabalıyorsunuz okurken. Dergilerden gelen her ret mektubuyla en az onun kadar hayal kırıklığına uğruyorsunuz. Dönemin sosyokültürel ve siyasi yapısına, insanların hiç değişmeksizin sürü psikolojisiyle hiç anlamadıkları kimselerin, konuların etrafında pervane olduklarına ve nedense herkesin Martin’i canının istediği gibi görüyor oluşuna şahit oluyorsunuz bir de. Kimse durup onu gerçekten dinlemeye yanaşmıyor bile, kafalarında oturttukları bir yer çoktan dururken gerek duymuyorlar çünkü. Toplumun istediği kalıplara oturtamıyorlar Martin’i bir türlü. Zaten Martin de ne eski işçi sınıfından arkadaşlarına dönebiliyor ne de o çok imrendiği burjuvalardan olabiliyor nihayetinde, iki arada bir derede kalakalıyor.

Arkadaşı Brissenden, “Sen bir işi tamamladıktan sonra elde ettiğin başarıda değil, o işi yaparken buluyorsun mutluluğu. Bana anlatmana gerek yok bunu. Biliyorum. Sen de biliyorsun. Güzellik incitiyor seni. Güzellik, içinde dinmek bilmeyen bir acı, iyileşmeyen bir yara, ateşten bir bıçak gibi.” diyor Martin’e, çok da güzel özetliyor ruh halini aslında.

Kitabı bitirdiğimde tek söylediğim “nasıl yorum yapılır ki böyle bir kitaba” oldu. Söylemek istediğim her şeyi kırpa kırpa anlatmak zorunda kalıyorum spoiler endişesiyle. Ve sanki ne söylesem eksik. Öyle güzel, öyle ölmeden önce okunacaklar listesinin başında bir kitap ki sevdiğim herkese zorla okutasım var. Hani bazı kitap kahramanları olur, canlıdır onlar, yanı başınızdadır, kitabı bitirdiğinizde çok sevdiğiniz birini kaybetmişsiniz gibi bir acı oturur içinize, benim için Holden (Çavdar Tarlasında Çocuklar) mesela ya da Tengo ve Aomame (1Q84); hah işte Martin Eden de artık o kulübün bir üyesi. Onunla çılgınca kitap okuyup yazı yazdığımız günleri çoktan özlemeye başladım bile ve başkalarına okutarak hasret gidermeye çalışıyorum galiba.

Tek şikayetim elimdeki baskının birtakım çeviri ve editöryel hataları. Ara ara başka bir yayından mı okusaydım acaba diye düşünmedim değil.

Ha bir de okurken sık sık Holden’ın (Çavdar Tarlasında Çocuklar)  şu sözleri yankılandı zihnimde: “Yemin ederim, ben bir piyanist ya da aktör filan olsaydım ve bu sersemler de benim olağanüstü biri olduğumu düşünselerdi, bu durumdan nefret ederdim. Beni alkışlamalarını bile istemezdim. İnsanlar hep yanlış şeyleri alkışlıyorlar. Ben piyanist olsaydım, gider bir kenefe kapanır, öyle çalardım.” Ne denir? Toplum. Ve onun karşı konulamaz değerleri.

Puanlama:

-Kapak Tasarımı: 5/5 (%5)

Bence gayet hoş, sade bir tasarım.

-İsim – Kitap Uyumu: 5/5 (%5)

Tam puan!

-Özgün Konu – Özgün Anlatım: 5/5 (%30)

Bulabileceğiniz en kendine özgü ve gerçek karakterler diyebilirim ve onların kendine özgü dünyası.

-Yazarın Dili: 5/5 (%30)

Jack London’ın bütün kitaplarını ivedilikle okuma isteği uyandırıcı.

-Kitabın Dünyası: 5/5 (%30)

Martin’in küçüçük odasında bir yerlere sıkışıp onun yazma çabalarını size seyrettirecek kadar gerçek ve olağanüstü.

Kitabın Puanı: 5 / 5